Հաղորդումներ 
Շաբաթ - 13:00
Ինչպես են մտածել աշխարհի գրողները, և որ գործերն են նրանց այդքան հայտնի դարձրել ամբողջ աշխարհում, հատկապես 20-րդ դարի քսանականներից սկսած, երբ լուրջ տեղաշարժեր եղան համաշխարհային գրականության պատմության մեջ:
«Գրական ընտրանի» հաղորդաշարը ներկայացնում է ոչ միայն արտերկրի գրողների գրական հունձքն ու անցած ուղին, այլև բացահայտում նրանց ստեղծագործությունների հոգին` ցույց տալով դրանց արժանիքները:
Հաղորդումը նվիրված է գերմանացի նշանավոր վիպագիր Էրիխ Մարիա Ռեմարկին: Արտասովոր ճակատագիր բաժին հասավ այս գրողին: 17 տարեկան պատանին, որը նոր էր ավարտել գիմնազիան, ռազմաճակատ մեկնեց և վիրավորվեց հինգ անգամ: Պատերազմից հետո նա ուսուցչություն էր անում գավառում, հետո տեղափոխվեց Բեռլին: Ռեմարկը վերցրեց մոր անվան երկրորդ բաղադրիչը՝ Մարիա, երբ կորցրեց նրան: Կարիքները հոգալու համար պատրաստ էր ցանկացած աշխատանքի: Ուսուցիչ, մրցարշավորդ, առևտրի բնագավառի ծառայող, խմբագիր, լրագրող. մասնագիտություններ, որոնք իրենց արտացոլումը գտան նրա հերոսների կերպարներում:
Արգենտինացի արձակագիր, դրամատուրգ, թարգմանիչ և բանաստեղծ Խուլիո Կորտասարը սիրված է իր հայրենիքում, բայց նրան այսօր թարգմանում և ընթերցում են ամբողջ աշխարհում: Պատճառը նրա գրականության մեջ թևածող ազատության տենչն է, որին նվիրել է բազմաթիվ ստեղծագործություններ: Կիրառելով ֆանտաստիկայի տարրը՝ նա ավելի հետաքրքիր է դարձրել վիպական իրականությունը…
Ավստրիացի գրող Ռայներ Մարիա Ռիլկեն մեծ ազդեցություն է թողել համաշխարհային գրականության վրա: Նրա բանաստեղծական շարքերը, նամականին, հոդվածները ուսումնասիրության հարուստ նյութ են գրականագետների և արվեստի պատմաբանների համար: Աշխարհի ամենամեծ քնարերգուի գրքերը շարունակում են վերահրատարակվել ոչ միայն գրողի հայրենիքում, այլև նրա սահմաններից դուրս:
Հաղորդումը նվիրված է իսպանացի նշանավոր բանաստեղծ և դրամատուրգ Ռաֆայել Ալբերտիին, որն այսպես է հիշում իր գրական մուտքը. «Մենք պոեզիա մտանք ծանր և անհանգիստ ժամանակներում: Եվ պիտի նոր աշխարհ հայտնաբերեինք, որպեսզի այնտեղ գտնեինք այն իրականությունը, որը մեզ ոչինչ չէր հուշելու…»:
Դանիական գրականությունը 20-րդ դարի առաջին կեսին ներկայանում է բազմաշերտ, բազմատարր և հետաքրքիր: Հանդես են գալիս մեծ թվով տաղանդավոր գրողներ, ովքեր իրենց ստեղծագործություններով պատկերում են ազատասեր ժողովուրդների ճակատագիրը…
Ֆրանսիացի վիպագիր և էսսեիստ, մոդեռնիզմի ներկայացուցիչ Մարսել Պրուստի «Կորուսյալ ժամանակի որոնումներ»-ը համարվում է 20-րդ դարի ամենակարևոր վեպերից մեկը: Գրողն ապրել է այնպիսի դարաշրջանում, երբ Եվրոպան ցնցվում էր սոցիալական ալեբախումներից: Եվ այդ նույն ժամանակ գրված այս վեպում գրողին հետաքրքրում են ոչ թե պատմական կամ քաղաքական իրադարձություններ, այլ գիտակցական հոսքով ժամանակը, հիշողությունը հետ բերելու երևակայական աշխարհը:
Լատինական Ամերիկայի կյանքը 20-րդ դարի սկզբին բնորոշվում է լատինամերիկյան ժողովուրդների դեմ ԱՄՆ-ի վարած տնտեսական, քաղաքական և հոգևոր զավթողական քաղաքականությամբ, որը չէր կարող չանդրադառնալ գեղարվեստական գրականության վրա, հատկապես այս շրջանում գրված հակաիմպերիալիստական վեպերում: Լատինամերիկյան երկրներում ստեղծված այսպիսի երկերը զրկված չեն ազգային յուրահատկություններից, թեմատիկ և լեզվական դրսևորումներից: Նախ արժանահիշատակ է մեքսիկական ժողովրդական բանաստեղծությունը. առաջին հերթին՝ կոպլաները՝ քառատողերը, և կանսիոնները՝ երգերը, որոնք իրենց առաջատար, հիմնականում հեղափոխական թեմաներով մեծ ազդեցություն թողեցին մեքսիկական բանաստեղծության հետագա զարգացումներում…
Անգլիացի վիպագիր, դրամատուրգ և էսսեիստ Ջոն Գոլսուորդիի անունն առաջին հերթին կապվում է «Ֆորսայթների պատմությունը» վիպաշարի հետ, որը հայտնի դարձրեց նրան որպես իրատեսական արձակի մեծ վարպետ: Գոլսուորդիի արձակին բնորոշ են նուրբ դիտողականությունը, սուր քննադատությունը և քնարականությունը: Նրա մի շարք հոդվածներ՝ «Գրականությունը և կյանքը», «Բնավորության կերտումը գրականության մեջ» և այլն, իրատեսական գրականության ծրագրեր են: Իր գրական ուսուցիչներ նա համարում էր Տոլստոյին և Տուրգենևին, իսկ գրական կողմնորոշումը հասարակական և սոցիալ-հոգեբանական խնդիրներին անդրադառնալն էր:
Հաղորդումը նվիրված է անգլիացի գրող՝ արձակագիր, դրամատուրգ, հրապարակախոս Առնոլդ Բենեթին։ Նրա «Վիպակ ծեր կանանց մասին» վեպում առանձնահատուկ ընդգծվածությամբ երևաց նրա իրատեսական արձակը: Հաջողվեց վարպետորեն պատկերել մարդկային դրաման, չիրականացված երազանքները, հաղորդել ամենօրյա իրականությունը: Այս վեպը, որը կյանքի և ժամանակի անդառնալի շարժման մասին է, հակասական կարծիքների առիթ տվեց գրողների և գրաքննադատների շրջանում…
Հաղորդումը նվիրված է ֆրանսիացի գրող և երաժշտագետ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, նաև հասարակական գործիչ Ռոմեն Ռոլանին: 1914 թ.-ին գրականության ասպարեզում ոչ մեկին չհանձնվեց Նոբելյան մրցանակ, միայն 1915-ին այդ մրցանակին արժանացավ Ռոմեն Ռոլանը: Նա առանձնահատուկ վերաբերմունք ուներ հայկական մշակույթի և երաժշտության հանդեպ: Իր նշանավոր «Ժան Քրիստոֆ» վեպի թարգմանության առիթով գրված նամակ-առաջաբանում նա Հայաստանը, երաժշտության առումով, համեմատում է Իտալիայի հետ: Սորբոնում ինքն է կազմակերպում Կոմիտասի բանախոսությունը և համերգը՝ նկատելով, որ նրա երաժշտությունը խորն է, ողբերգական և առնական, նույնիսկ իր երազկոտության մեջ:
Հաղորդումը նվիրված է կոլումբիացի գրող, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, մոգական ռեալիզմի վարպետ Գաբրիել Գարսիա Մարկեսին: Հեշտ չի եղել նրա անցած գրական ճանապարհը: Աշխատանք, անքուն գիշերներ, օրական երեք տուփ ծխախոտ, ծանր հիվանդություններ, որոնք կարողացել է հաղթահարել: Նաև դիմացել է երկար ժամանակ ընթերցողների և գրաքննադատների անուշադրությանը: Առաջին գործերը, որոնք նա գրել էր մեծ եռանդով և ամենայն ուշադրությամբ, լինելով հետաքրքրիր և նորարարական, ճանաչել տվեցին գրողին շատ ավելի ուշ, երբ նա արդեն ավարտել էր իր ամենամեծ վեպը՝ «Հարյուր տարվա մենություն»-ը:
Լուի Արագոնի՝ ֆրանսիացի բանաստեղծի, արձակագրի, հրապարակախոսի և քաղաքական գործչի անունը քաջ հայտնի է հայ իրականությանը, որովհետև գրողի վերաբերմունքը հայ բազմադարյան գրականության հանդեպ ակնհայտ է: Նա 1955 թվականին գրեց մի ծավալուն հոդված՝ «Հայաստանի հազարամյա երթը» վերտառությամբ, որտեղ հատկապես բարձր գնահատեց Ավ. Իսահակյանին և Ե. Չարենցին՝ համեմատելով նրանց 20-րդ դարի խոշորագույն բանաստեղծներ Էլյուարի և Ապոլիների, Ռիլկեի և Լորկայի, Եսենինի և Մայակովսկու հետ: Իսահակյանի մահվան կապակցությամբ 1957 թվականին գրեց «Ավետիք Իսահակյանի հիշատակին» հոդվածը: «Ո՞վ է հիշում հայոց եղեռնը» հոդվածում Լուի Արագոնը 1915 թվականի դեպքերը համարեց «մի ապրող ազգի հանդեպ կատարված ցեղասպանության առաջին ոճիրը»…
Հինավուրց Լյուբեկ քաղաքում բնակվող Մաների ընտանիքը միանգամից երկու նշանավոր գրող նվիրեց աշխարհին՝ Հայնրիխին և Թոմասին: Հայնրիխն ուզում էր նկարիչ դառնալ: Նա աշխատակցում էր երգիծական «Սիմպլիցիսսիմուս» հանրաճանաչ հանդեսին, ունկնդրում արվեստի պատմության դասախոսություններ Բեռլինի համալսարանում: Գրական դեբյուտը «Ավետյաց երկիր» երգիծական, քննադատական վեպն է: Հենվելով Բալզակի և Զոլայի ավանդույթների վրա՝ նա ստեղծեց բեռլինյան դրամատերերի դիմանկարներ, ովքեր զանազան խարդախություններով հսկա հարստությունների տեր էին դառնում: Ահա այսպիսի բնակիչներով երկրի կերպար է ստեղծում Մանը, որտեղ կաթե գետեր են հոսում, մարդկանց ոտքերի առաջ ընկնում են խնձորներ ու տանձեր: Այս ամենն ինչ-որ տեղ փոխառված է բանահյուսական իրականությունից: Այսպիսին է երևում մայրաքաղաքի բարձր հասարակությունը գավառական երիտասարդ Անդրեաս Ցումզեին: Գեղեցկատես բանաստեղծի բախտը բերում է: Նրան իր հզոր գրկում է պահում նրա ֆինանսիստ կինը, որը սիրո պահերին չափազանց արժեքավոր խորհուրդներ է տալիս, թե ինչպես հաջողություն ունենալ բորսայում…
Հաղորդումը նվիրված է չինական ժամանակակից գրականության հիմնադիր Լու Սինին (իսկական անունը՝ Չժոու Շու Ժեն): Նրա թե՛ փոքր արձակում և թե՛ հրապարակագրության մեջ, ինչպես նաև գրապատմական աշխատանքներում, հստակ երևում է չինական գրականության զարգացումը: Ծնվել է Շաոսին քաղաքում: Հայրը հողատեր էր և սեփական հողատարածքները տալիս էր վարձակալությամբ: Դա ընտանիքին ազատում էր կենսական շատ հոգսերից: Այսինքն՝ Չժոուների ընտանիքն ապահով և հարմարավետ կյանքով էր ապրում: Լու Սինը նախ Նանկինում ուսանեց ռազմածովային ակադեմիայում, ապա՝ Լեռնագնացության և լեռնաերկաթուղային ուսումնարանում: Այստեղ սովորեց մի շարք օտար լեզուներ՝ անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, ծանոթացավ բնական գիտություններին՝ ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն՝ զարգացնելով մտավոր կարողությունները: Իհարկե, ստացած գիտելիքները բավարար չէին, և Լու Սինը սկսեց ինքնակրթվել…
Հաղորդումը նվիրված է ֆրանսիացի նշանավոր գրող, իրատեսական արձակի մեծ ջատագով Էրվե Բազենին: Նա համարվում է 20-րդ դարի 50-80-ական թվականների ամենաշատ ընթերցված հեղինակը: Բացի դրանից, Բազենը նշանավոր հասարարական գործիչ է, խաղաղության մարտիկ, 1973-ից Գոնկուրյան ակադեմիայի նախագահն էր, և սրանով ակնբախ է դառնում այն փաստը, թե որքան մեծ կշիռ ուներ նա Ֆրանսիայի գրական կյանքում: Ծնվել է մտավորականի ընտանիքում: Արիստոկրատ բուրժուական այս ընտանիքը հպարտանում էր իր նախնիներով, որոնց մեջ կային նշանավոր իրավաբաններ, եկեղեցու սպասավորներ, գիտնականներ, զինվորականներ, անգամ եպիսկոպոս և ակադեմիկոս: Հայրը իրավաբան էր և աշխատում էր կաթոլիկ համալսարանում և որդուն տեսնում էր իրավաբանի պաշտոնում: Էրվեն սկզբում սովորեց կաթոլիկ գիմնազիայում, իսկ հետո ծնողների կամքով ընդունվեց համալսարանի իրավաբանության բաժին, սակայն շուտով թողեց այն: Պատճառը ծնողների հետ կոնֆլիկտն էր, որոնք չէին ընդունում իրենց որդու՝ գրականության հանդեպ հակումները…
Հաղորդումը նվիրված է 20-րդ դարի չեխական գրականությանը, որը 20-ական թվականներին բավական բարդ և հակասական շրջան ապրեց՝ գեղագիտական հայացքների հետ կապված: Այս ամենն ուղեկցվեց գաղափարական բուռն վեճերով: Մեծ դեր խաղաց «Դեվետսիլ» գրական խումբը, որը ստեղծվեց Բռնոյում 1923 թվականին: Խմբի անդամներն իրենց մարքսիստներ էին համարում և փորձում էին նորարություններ անել արվեստում: Պոետիզմի շարունակողները եղան սյուրռեալիստները, ովքեր մանիֆեստ հրապարակեցին, որը հիմնված էր Անդրե Բրետոնի և ֆրանսիացի սյուրռեալիստների աշխատանքների վրա…
Հաղորդումը նվիրված է բանաստեղծ, գրող Շառլ Ազնավուրին, որի «Ազնավուրը Ազնավուրի մասին» գիրքն այսօր էլ կարդացվում է մեծ հետաքրքրությամբ:
Հաղորդումը նվիրված է իսպանացի նշանավոր բանաստեղծ Միգել Էռնանդեսին: 1931 թվականին Միգելն առանց գրոշի գալիս է մայրաքաղաք այն հույսով, որ մեծ հաջողություն է ունենալու: Հովիվ-բանաստեղծի հետ հարցազրույցը, ինչպես նաև մի քանի բանաստեղծություն հայտնվում են մայրաքաղաքի լավագույն ամսագրերում: Բայց աշխատանք գտնել նրան այդպես էլ չի հաջողվում: Կենսական կարիքները հոգալու համար շուտով վերադառնում է ծննդավայր: Սակայն մադրիդյան ժամանակաշրջանը խիստ արդյունավետ էր: Այստեղ նա ծանոթացավ իսպանական ժամանակակից պոեզիային, ամրապնդվեց հետաքրքրությունը իսպանացի բանաստեղծ Լուիս դե Գոնգորայի ստեղծագործության հանդեպ: Եվ հենց առաջին ժողովածուում, որ լույս տեսավ 1933-ին՝ ‹‹Լուսնի գիտակը›› խորագրով, զգացվում է Գոնգորայի ազդեցությունը, ում պոեզիան ապշեցրել էր ինքնուս-բանաստեղծին…
Հաղորդումը նվիրված է իռլանդացի դրամատուրգ և վիպագիր Շոն Օ՚Քեյսիին: Վատ տեսողության պատճառով նա այդպես էլ դպրոց չգնաց և ինքնուրույն սովորեց կարդալ և գրել: Իր առաջին պիեսները նա գրեց 20-ականներին: «Հրագիգի ստվեր»-ին հաջորդեցին «Յունոնան և Սիրամարգը», «Գութանը և աստղերը»: Երեք պիեսներն էլ նվիրված են իռլանդացի ժողովրդի ազգային-ազատագրական պայքարին: Եվ այս երեք գործերում էլ կարևորը ժողովրդի, ամենաաննշան և համեստ մարդկանց հերոսական ոգու պատկերումն է:
Ֆանտաստ գրող, սոցիալ-փիլիսոփայական ֆանտաստիկայի վարպետ, մասնագիտությամբ՝ կենսաբան, կենսաբանության դոկտոր Հերբերտ Ուելսը բազմաթիվ նշանավոր վեպերի, գիտական ուսումնասիրությունների, դասագրքերի, հետաքրքրաշարժ տարաբնույթ գրքերի հեղինակ է: Այն, որ Ուելսի ստեղծագործության կենտրոնում գիտատեխնիկական առաջընթացին մեծ տեղ է հատկացված, հայտնի է: Սակայն գրողը հաստատապես համոզված էր, որ տեխնիկայի առաջընթացը չի կարող երջանկացնել մարդուն և իր ստեղծագործության մեջ հետաքրքիր համադրության մեջ դրեց գիտության հնարավորություններն ու բանականությունը, նկարագրեց համաշխարհային կատակլիզմները, զինվորների դաժանությունը և գաղութների գրավումը: Դեռ 20-րդ դարի սկզբին նա կանխազգաց գիտական մեծաթիվ հայտնագործությունների ծնունդը՝ կապված տիեզերքի յուրացման և միջմոլորակային հաղորդակցությունների հետ…
Գերմանացի գրող, քաղաքական գործիչ Աննա Զեգերսը ծնվել է Մայնցում, բուրժուական ընտանիքում: Առաջին պատմվածքները երևացին 1920-ականների կեսերին, որոնցից առաջինում՝ «Գրուբեչ»-ում, հստակ արտացոլեց իրականությունը: «Ցիգլերները» նորավեպում ներկայացրեց փոքր մարդու ողբերգական ճակատագիրը: Ցիգլերների արհեստագործական ընտանիքի տառապանքն ուղիղ կապ ունի այդ ժամանակների գերմանական բուրժուական իրականության հետ: Արձակագրի ուշադրության կենտրոնում են հայտնվում ոչ միայն սոցիալական անարդարության զոհերը, այլև դրա դեմ պայքարողները…
Մեծ երգչուհին հատուկ վերաբերմունք ունի գրական տեքստի, գրականության նկատմամբ: Կաֆկային գերմաներենով ընթերցելը մեծ բավականություն է պատճառել: Երգչուհու սեղանին են միշտ Հրանտ Մաթևոսյանի գրքերը: Հարազատ են նաև արդի հայ գրողները՝ Ալիս Հովհաննիսյան, Հովհաննես Երանյան…
Հաղորդումը նվիրված է իտալացի գրող՝ արձակագիր, դրամատուրգ, բանաստեղծ Լուիջի Պիրանդելլոյին: Իրատեսական արձակի նոր որակով նա պատկերեց կյանքը, փոքր մարդու իրավունքները: Որպես դրամատուրգ՝ նորարար է: Ստեղծել է փիլիսոփայական և հոգեբանական նոր թատրոն: Ամենանշանավորը «Վեց գործող անձ հեղինակի որոնումներում» պիեսն է: Այստեղ գործող անձինք իրական դեմքեր են՝ դերասանները, թատրոնի տնօրենը, ինչպես նաև չգրված պիեսների մտացածին հերոսները: Դեռ կերպավորում չունեցած յուրաքանչյուր գործող անձ ձգտում է իր կողմը գրավել հեղինակին: Դրամատուրգն օգտվում է չափազանց հետաքրքիր հնարքից՝ միավորելով իրականությունն ու թատերական խաղը. գործողությունը զարգանում է հենց հանդիսատեսի աչքի առաջ…
Հաղորդումը նվիրված է 20-րդ դարի առաջին կեսի Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների գրական կյանքին: Այս շրջանը նշանավորվեց Ֆրենսիս Սքոթ Ֆիցջերալդի, Էռնեստ Հեմինգուեյի, Սինկլեր Լյուիսի, Ուիլյամ Ֆոլքների, Ջոն Սթայնբեքի, Շերվուդ Անդերսոնի, Յուջին Օ’Նիլի, Ռոբերտ Ֆրոստի, Կառլ Սենդբորգի, Լենգսթոն Հյուզի, Ջոն Դոս Փասոսի և այլոց գրականությամբ…
